Deze week zag ik For Sama, een indrukwekkende documentaire gemaakt door een jonge Syrische journaliste in Aleppo. Ze trouwt met een arts die de leiding over een noodhospitaal heeft. Tijdens de staat van beleg wordt hun dochter Sama geboren. Alhoewel ze de kans krijgen het land te ontvluchten, willen ze inwoners van de stad niet in de steek laten en besluiten met de baby te blijven. Sama groeit op terwijl rondom haar de bommen vallen, en in het ondergrondse ziekenhuis de gewonden niet aflatend binnengebracht worden.
Onder de vele slachtoffers is een negen maanden zwangere vrouw. Haar baby wordt met een spoedkeizersnede gehaald. Als een kalf wordt het aan de voetjes uit de buik getrokken en op de kop gehouden, waar het bleek en slap maar wat bungelt. Het kindje heeft geen hartslag en huilt niet. Doodgeboren, denk je meteen. Langdurig en uitputtend wordt het hartje gemasseerd. Als de arts uiteindelijk de baby nogmaals op de kop houdt, en het met een hand ruw over de tere rug wrijft en zo hard op de billen slaat dat het lichaampje wild heen en weer zwaait, opent het levenloze wezen plotseling de oogjes en slaakt alsnog een kreet, alsof het leven door de dokter eigenhandig het onwillige lijfje ingeslagen moest worden. Eerder in de film hebben we dan al een jongen van een jaar of zeven het noodhospitaal in blauw landblauwplastic gewikkeld zien verlaten. In de armen van zijn verslagen moeder wordt hij door de verwoeste straten van Aleppo naar huis gedragen.
Daar waar de burgerjournaliste naast de zorg die ze voor Sama draagt, continue het dagelijkse leven en lijden in de stad documenteert, besteedt de arts al zijn tijd aan draaiende houden van het geïmproviseerde ziekenhuis. Op een gegeven moment zijn er in twintig dagen 820 operaties uitgevoerd. De enige sfeermakers in het huis van het jonge gezin zijn twee goedkope schilderijen met een landschap en een zonsondergang erop. Ze hangen, om deze nog enigszins aan het zicht te onttrekken, aan de zandzakken die het huis tegen eventuele inslagen moeten beschermen. Hier wordt niet gefunshopt bij de Ikea, en hier wordt een ander niet geholpen door te kopen of online eten te bestellen bij het restaurant om de hoek. Hier wordt uit pure noodzaak daadwerkelijk ieder moment wakker geleefd. En af en toe nog gelachen ook.
Leven heeft denk ik plaats op een rand, en vraagt daarom om moed. Het gebeurt niet in je comfortzone, en dus moet je het zoeken juist daar waar het minder gemakkelijk is. Maar buiten is het koud en het regent en er gebeurt niks. De koelkast is gevuld met de resten van het kerstdiner, er is uit honderd series te kiezen en ik heb tien boeken op mijn E-reader staan. Ik ben geen dokter en Covid vraagt geen ander heldendom van me dan een passief heldendom, dat van binnenblijven en consumeren.
29 december 2020
